Tijdens elke reis heb je wel van die ‘verplichte’ nummers. Zo ook in Israël. We bezoeken een diamantwinkel waar we kunnen zien hoe diamanten worden geslepen. Natuurlijk is er na de rondleiding een grote winkel waar alles ligt te fonkelen in de vitrines. Israëls diamantindustrie is één van de voornaamste centra van de wereld voor de handel van geslepen en ruwe diamanten.
Nou na dit verplichte nummer rijden we naar het museum Yad Vashem. Het is de officiële staatsinstelling van Israël voor het herdenken van de Joodse slachtoffers van de Holocaust en de redders van Joden. Yad Vashem betekent letterlijk: een plaats en een naam. Eén van de monumenten is de vallei van de verwoeste gemeenschappen. Een doolhof van rotsen waar op platen de namen van de 6000 (!) vernietigde Joodse gemeenschappen in Europa zijn aangebracht. Het symboliseert een concentratiekamp waar je niet uit komt (doolhof) alleen door de lucht (gas). Het is op een heel indrukwekkende wijze uitgebeeld en maakt veel indruk. Er zijn ook diverse platen waar veel Nederlandse plaatsnamen op staan.
Een brede laan vormt de toegang tot de andere monumenten. Langs de laan staan bomen, die geplant zijn door mensen die in de oorlog hun leven hebben gewaagd om Joden in veiligheid te brengen. In de Joodse religie is het van belang dat het lichaam van de overledene na de dood begraven wordt, en dat het graf ongeschonden blijft. Van vele Holocaustslachtoffers zijn echter geen stoffelijke resten overgebleven. Daarom heeft Yad Vashem een “Hal van de Namen” die bedoeld is om niet alleen te laten zien welke personen zijn omgebracht, maar ook in de plaats te komen van een graf. In de archieven van het museum is de geschiedenis van de Holocaust opgeslagen. Tienduizenden persoonlijke getuigenissen zijn op video gezet of op schrift gesteld; er worden enorme hoeveelheden fotomateriaal en duizenden filmtitels in vele talen bewaard. Verder herbergt het archief miljoenen pagina’s nooit gepubliceerde documenten, van de nazi’s, van individuele Joden en Joodse instellingen, bezittingen, processen, gedeporteerden en overlevenden. John kan hier wel een paar weken doorbrengen. Maar we hebben maar een paar uur de tijd hier (veel tekort) dus moeten we keuzes maken. We bezoeken eerst het historisch museum waar je uit respect begrijpelijk geen foto’s mag maken. Dan bezoeken we misschien wel het meest aangrijpende monument namelijk de ruimte waar de anderhalf miljoen kinderen die tijdens de Holocaust zijn omgekomen worden herdacht. Op de tast loop je in een verduisterde grot, je kunt je alleen vasthouden aan een reling langs de kant, waarin vijf kaarsen door vele spiegels voor eindeloos weerkaatsende duizenden lichtpuntjes zorgen. Tussen de spiegels hangen foto’s van kinderen en continue worden er namen van kinderen opgenoemd met hun leeftijden die de Holocaust niet hebben overleefd. Het is zo aangrijpend en op zo’n mooie gepaste wijze gedaan dat je je ogen niet droog kunt houden. We bezoeken ook de Hal van de eeuwige vlam waar de namen van de 22 grootste vernietigingskampen op de grond zijn weergegeven. Er zijn ook monumenten die de mensen herdenken die Joden hebben gered; zoals de Zuil van de heldendom. We hebben lang niet alles kunnen zien en moeten echt een keer terug naar dit indrukwekkende museum. Bij Yad Vashem is ook een winkel; dus John kan zijn documentatiemateriaal van de WO II aanvullen met een aantal mooie boeken; natuurlijk loodzwaar maar wat maakt dat uit. Als we terugrijden naar het hotel is het stil in de bus. Ieder met zijn eigen gedachten bij wat hij of zij heeft gezien.