Etna
RONDREIS SICILIË
Het nationale Park de Etna was het eerste nationale park dat in maart 1987 op Sicilië werd aangelegd. En niet toevallig. In feite is de Etna niet alleen de hoogste actieve vulkaan van Europa, maar ook een berg met recente lavastromen waar zich nog geen enkele vorm van leven heeft gevestigd en zeer oude lavastromen met natuurlijke formaties van Oostenrijkse dennen, beuken en berken. Dit ca. 60.000 ha grote nationale park biedt veel diversiteit. Dichtbegroeide bossen maken in een volgende oogopslag plaats voor zwart gesteente, pure lava om precies te zijn. De mineraalrijke bodem rond de Etna zorgt voor een hoge vegetatie van fruit en olijfbomen. Citrus, amandel, pistachenoten en perzikbomen gedijen heel goed op de voedzame grond. Evenals artisjokken en druivenplantages voor het produceren van wijn zijn hier volop aanwezig.
ETNA -CATANIA
18 MEI 2023
We hebben beiden goed geslapen en na een heerlijk ontbijt in het hotel Metropole worden we om 8:30 uur opgehaald door een nieuwe chauffeur en een nieuwe gids Isabella. Op dit tijdstip mag de auto voor de ingang van het hotel stoppen in de anders autovrije zone. Isabella is een jonge vrouw van zo’n 35 jaar, bioloog en helemaal bezeten van de vulkaan de Etna. We rijden eerst naar het kleine rotsachtige eiland, Isola Bella, wat pal voor de kust van Taormina ligt. De vulkaan de Etna is ook al “present”! Gisteren was het te bewolkt. Maar eerst even over Isola Bella. Met eb kun je over een smalle strook strand naar het eilandje toelopen. Bij vloed kan je niet voorkomen dat je voeten nat worden. Op het eilandje staat een huis dat tot 1990 privé eigendom was van ene Florence Trevelyan. Sindsdien is het tot natuurgebied verklaard.
Er is al een hele tijd een flinke discussie gaande om Taormina middels een brug met het vaste land van Italië te verbinden. De meeste inwoners van Taormina zijn tegen maar ze zijn bang dat het door de Italiaanse overheid toch zal worden verwezenlijkt. Economie gaat boven natuur ondanks dat je met een veerboot, die er nu al is, zo aan de overkant bent.
De Etna wordt nog steeds gevormd door het botsen van twee platen van de aardkorst. Hierdoor duikt de oceanische korst van de Afrikaanse Plaat onder de Euraziatische Plaat. De berg is, op de Stromboli na, de actiefste vulkaan van Europa. De vulkaan wordt lokaal ook de Mongibello genoemd, naar het Italiaanse woord monte en het Arabische woord gebel wat beide ‘berg’ betekent. Volgens de Italiaanse schrijver Leonardo Sciascia lijkt hij op een “grote kat, die rustig ligt te spinnen en zo nu en dan even wakker wordt”.
De rook die de Etna elke ochtend laat zien is totaal niet verontrustend. Integendeel zelfs als dat niet zou zijn zouden de mensen zich ongerust maken. De Etna bestaat uit twee vulkaantypes: tot ongeveer 2700 meter is de Etna een schildvulkaan, de top is een stratovulkaan.
Bij een schildvulkaan is het magma in de magmahaard dun en vloeibaar. Het kan daardoor makkelijk naar het aardoppervlak doordringen. De hellingen die daardoor ontstaan zijn minder steil dan bij een stratovulkaan, waarbij sprake is van dikkere lava die minder snel wegloopt. Deze hogere stroperigheid zorgt ook voor een grotere weerstand bij het doordringen tot het aardoppervlak. De druk in de magmahaard moet dan eerst hoog oplopen voordat de vulkaan uitbarst. Hierdoor kunnen flinke lavafonteinen ontstaan zoals de Etna die regelmatig laat zien.
We gaan eerst lavastromen bekijken in een dorpje in het nationale park. Je ziet regelmatig kapelletjes in dit gebied. Als er weer eens een vulkaanuitbarsting was en de lava huizen en alles wat ze op haar weg tegenkomt, meenam, waren er ook huizenbezitters die geluk hadden en dat de lavastroom net voor huis huis stopte. Uit dankbaarheid wordt er vaak een Mariabeeld geplaatst.
De mineraalrijke bodem rond de Etna zorgt voor een hoge vegetatie van fruit en olijfbomen. Citrus, amandel, pistachenoten en perzikbomen gedijen heel goed op de voedzame grond. Evenals artisjokken en druivenplantages voor het produceren van wijn zijn hier volop aanwezig. We bezoeken een lokale winkel die naast het produceren van honing ook haar eigen wijn, olijfolie produceert. Natuurlijk kunnen we van al dat lekkers proeven en kopen. Vooral dat laatste is het belangrijkste voor de lokale bevolking.
We blijven maar klimmen in het nationale park. We zullen vandaag tot ongeveer 2000 m hoogte komen.
Vervolgens rijden we naar een lavatunnel. De rotsen zijn helaas te ruw met scherpe stukken lava dat het niet verantwoord is om af te dalen. Maar Isabella wil het ons graag laten zien. Een lavatunnel is een natuurlijke tunnel waardoor lava stroomt onder de oppervlakte van een lavastroom. Een lavatunnel kan (bij een vulkaanuitbarsting) actief zijn en lava bevatten of inactief als de aanvoer van lava opgehouden is en het gesteente gestold. In dat geval kan een lange ondergrondse holte achterblijven. Lavatunnels worden gevormd als boven op een actieve niet traag vloeiende lavastroom een ononderbroken harde korst ontstaat, die steeds dikker wordt en een dak vormt waaronder het gesmolten gedeelte van de lava verder kan stromen. Het kan wel een jaar duren voordat de wanden van een lavatunnel zijn afgekoeld. Bij de lavatunnel kun je nog goed de bovengrondse lavastroom zien.
In de lavatunnels is het altijd koeler dan aan de oppervlakte, zelfs in de zomer wordt het hier, onder de grond, niet warmer. Daarom blijft de sneeuw die in de grotten valt, soms de hele zomer liggen, mits goed afgedekt en bewaard. Een paar eeuwen geleden, toen er nog geen koelkasten waren, werd sneeuw ’s winters in veel grotten opgeslagen. De sneeuw werd samengeperst en de regen en het vocht bevroren de sneeuw tot ijs. Voor de verkoop werd het ijs in blokken gesneden, in varenbladeren gewikkeld en in hennepzakken verpakt, vervoerd en overal op Sicilië verkocht. Vanuit de havens van Catania werd het ijs, een luxegoed in die tijd, zelfs naar Malta geëxporteerd. Eerst werd het ijs alleen gebruikt als koelmiddel. De inwoners van Catania kwamen toen op het idee om het ijs te mengen met honing en citroensap om zo de eerste granita te maken, een van de schatten van de Etna.
We rijden nu naar het hoogste punt dat je met de auto op de Etna kunt bereiken, nl. de Silvestri-kraters. Ze bevinden zich onder de top van de Etna.
De Silvestri-kraters zijn gevormd uit twee hoofdkraters samen met andere paar van een kleinere maat. Ze zijn allemaal ontstaan bij de enorme uitbarsting in 1892. Vanaf hier kun je nog met een kabelbaan verder omhoog. Maar vandaag is die gesloten vanwege de weersomstandigheden. Isabella vertelt ons dat er altijd zes maanden na enige activiteit van de Etna weer naar boven mag worden geklommen. Het waait zo hard dat John me aan mijn kraag en onderkant van mijn jas moet vasthouden. Het is indrukwekkend wat de natuur kan aanrichten. In het Nationaal Park zijn eigenlijk alle heuvels of bergen kraters.
We gaan lunchen bij de Silvestri Kraters. Het restaurant is een paar jaar geleden opnieuw gebouwd vanwege hevige uitbarstingen die alles hadden vernietigd. Ik moet hem toch een keer proberen zo’n arancini. Deze arancini vindt haar oorsprong bij de Arabieren die ooit over Sicilië regeerden. Het is eigenlijk niet meer dan een gefrituurde rijstbal gevuld met bijvoorbeeld kruidige ragout of kaas. Je vindt de arancini in twee vormen: peer- of bolvormig. Elke streek heeft zijn eigen versie qua vulling. Hier is het eigenlijk niet meer als een vette prop rijst.
Na de lunch verlaten we het Nationale Park. Onderweg zien we nog een paar huizen die onder de lava zijn bedolven. Momenteel mogen de huidige bewoners van het park hier blijven wonen. Nieuwe bewoners worden niet meer toegelaten.
Rond vier uur zijn we weer in Catania en zien we de Etna van een afstand liggen. We hebben nog wat problemen met onze kamer in het Una Palace Hotel. In de suite die we hadden geboekt zijn lekkageproblemen. What to do? Ze zijn verder volgeboekt. Ze kunnen toch nog een kamer voor ons regelen en we krijgen een etentje aangeboden, we mogen de kamer tot 17:00 uur de volgende dag houden en kunnen op het dakterras gratis drinken. We zijn allang blij dat ze nog iets kunnen regelen en dat we de kamer tot 17:00 uur op vrijdag mogen hebben.
Als afsluiting gaan we samen heerlijk eten bij ons inmiddels ‘stam-restaurant’ aan de via Etnea. Het is weer heerlijk als vanouds en natuurlijk sluiten we ons Siciliaanse avontuur af met een caloriebom: de canoli!
CATANIA
19 MEI 2023
Vandaag blijven we wat langer liggen, een verlaat ontbijtje, en alles op een ‘vakantie-tempo’. We mogen onze kamer tot 17:00 uur gebruiken waardoor we vandaag nog door Catania kunnen slenteren. We drinken een kopje koffie/thee op het Piazza dell’Universita en kijken een beetje terug op de afgelopen weken. In Catania hebben we eigenlijk alles nagenoeg gezien. Op onze eerste dag in Catania, al weer twee weken geleden, was onze eerste ‘bezienswaardigheid’ een standbeeld van de beroemde componist Bellini. Er blijkt in de buurt van het Piazza dell’Universita een operagebouw te zijn opgedragen aan Bellini; het Teatro Massimo Bellini gelegen aan -hoe kan het anders- Piazza Bellini. Er zijn rondleidingen, alleen vandaag niet in het Engels. We kopen kaartjes voor de rondleiding van 11:30 uur en wachten bij de fontein, op het midden van het Piazza Bellini.
Het operagebouw in de geboorteplaats van Vincenzo Bellini werd op 31 mei 1890 met een uitvoering van zijn opera Norma geopend. De gehoorzaal heeft 1.200 zitplaatsen en werd door de architect Andrea Scala ontworpen en door zijn medewerker Carlo Sada gebouwd. Andrea Scala haalde uit de Biblioteca Marciana in Venetië inspiratie voor de façade. In zijn geschiedenis zijn bijna alle werken van Bellini opgevoerd in het operagebouw. Veel van zijn opera’s werden opgevoerd door bekende operazangers, zoals Maria Callas in 1951 op Bellini’s 150e geboortedag. Het orkest is aan het repeteren als we de gehoorzaal betreden. Wat een akoestiek! Het is erg indrukwekkend van de ingang, de foyer tot de gehoorzaal en het plafond.
Na onze rondleiding lopen we via de markt terug naar het hotel. Nog even de laatste inkopen doen aan de via Etnea en dan kunnen we onze koffers pakken. We gaan nog even iets drinken op het terras van het Una Palace Hotel met uitzicht op de Etna. De vulkaan blijft fier over de stad Catania uitkijken.
Om 17:00 uur checken we uit en na een klein half uurtje komt een chauffeur ons halen om ons naar de luchthaven te brengen waar we zo rond de klok van zessen zijn. Het is een enorme drukte bij het inchecken en afgifte van de bagage. Maar het verloopt allemaal vlotjes. Om 20:15 uur kunnen we al boarden en om 20:50 uur hangen we al weer in de lucht richting Nederland. We hebben een rustige vlucht en om 23:45 uur zetten we weer voet op Nederlandse bodem.
Onze rondreis door Sicilië is ten einde. Jammer dat een aantal excursies niet door hebben kunnen gaan vanwege het slechte weer. Maar een reden te meer om nog eens terug te gaan naar Sicilië want het is meer dan de moeite waard!
Op zondag 21 mei 2023 wordt het onderstaande in de media gemeld:
Slecht nieuws voor wie dit weekend naar Sicilië wilde vliegen. De Etna heeft namelijk zondag rook en as uitgespuwd. De luchthaven is gesloten. „De Etna op het Italiaanse eiland Sicilië, een van de actiefste vulkanen ter wereld, heeft zondag rook en as uitgespuwd. Daardoor moest de luchthaven van Catania gesloten worden”, zo luidt het in de lokale media. „Door de activiteit van de Etna en de grote hoeveelheden vulkanische as die op de luchthaven zijn gevallen, zijn de vliegactiviteiten opgeschort totdat ze weer veilig kunnen worden hervat”, stelde de luchthaven in een persbericht. Of dat vandaag nog is, is momenteel niet duidelijk. Inwoners van Catania en het naburige Adrano deelden op sociale media foto’s van voertuigen en wegen die bedolven zijn onder een aslaag. Er zijn nog geen meldingen van schade of slachtoffers.
Het Italiaanse instituut voor geofysica en vulkanologie registreerde vanaf zondagochtend een toegenomen activiteit van de Etna. Met een hoogte van 3.324 meter is dat de hoogste actieve vulkaan van Europa.
