Sint Petersburg
STEDENTRIP SINT PETERSBURG
Inmiddels wonen er ruim viereneenhalf miljoen mensen in Sint Petersburg. Zowel kunst als wetenschap bloeien in deze ‘hoofdstad van het noorden’. In Sint Petersburg heerst een vooruitstrevende mentaliteit. Hier werd de Russische revolutie ontstoken en de democratie al sinds het begin van de vorige eeuw toegejuicht.
Sint Petersburg is de tsarenstad van Rusland. De tsaren van het land woonden tot aan het begin van de twintigste eeuw bijna allemaal in het Winterpaleis. Ze liggen stuk voor stuk begraven in de Petrus-en-Pauluskathedraal. Je herinnert je pas weer echt dat je in Rusland bent als je voor de ‘Kerk van de Verlosser op het Bloed’ staat. De Russisch orthodoxe sprookjesachtige koepels prijken in verschillende kleuren op de toppen van het gebouw.
SCHIPHOL – ST. PETERSBURG
3 JULI 2016
Om half negen rijden we naar de luchthaven, het is rustig op de weg op zo’n zondagochtend. Met 14 graden en de nodige zware regenbuien onderweg arriveren we rond 10:00 uur op P3 (lang parkeren). Oh wat is het hier veranderd. Met de pendelbus naar de vertrekhal en nog een laatste nicotinestop en dan naar balie 13 om onze koffers af te geven. Het is een complete chaos op de luchthaven. Er is maar een kwart van de drop off-punten open wat voor enorme wachtrijen en veel ontevreden passagiers zorgt. Na een uur zijn we onze koffers dan toch eindelijk kwijt nu nog door de douane en controles en rond 11:45 uur zijn we op weg naar pier D16 waar onze vlucht KL1395 om 12:35 uur zal vertrekken. Na een half uurtje wachten moeten we naar een andere pier D14 en krijgen we al meteen te horen dat er 10 minuten vertraging zal zijn. Het toestel zit helemaal vol als we om 12:50 uur in het vliegtuig zitten. De vertraging komt doordat het toestel gewoon te laat is binnengekomen. De captain deelt mede dat ondanks de vertraging van inmiddels een half uur we toch op tijd in St.Petersburg zullen landen. De vlucht zal maar 2 uur en 1 kwartier gaan duren. Ik denk dat we de wind echt mee hebben. Om 13:10 uur hangen we in de lucht op weg naar St.Petersburg. Voor John een nieuwe kennismaking en voor mij een weerzien na maar liefst 26 jaar. De vlucht loopt voorspoedig en inderdaad om 15:20 uur landen we op de luchthaven van St. Petersburg. Horloges gaan een uur vooruit. Om 17:00 uur staan we in de aankomsthal met ons koffer en zien we iemand staan met onze naam op een bord. Altijd fijn om te zien. Je voelt je meteen analfabeet met dat cyrillisch schrift. Buiten is het heel warm en waait het erg hard.
Na een kwartiertje komt er een taxi aan die ons naar het Grand Hotel brengt. We vragen aan de chauffeur in het Engels of hij de naam van ons hotel weet. Met een zware stem antwoordt hij: ” speak only Russian” en noemt de naam van ons hotel. Via de snelweg, het ziet er kleurig uit met overal bloemen, rijden we toch gauw zo’n half uur door een lange straat waar we alleen kunnen ontcijferen dat het misschien de Moskoupromenade zou kunnen zijn. De thermometer in de auto geeft maar liefst 32 graden aan. Op een gegeven moment slaan we rechts af en rijden op de bekende Nevski-Prospekt en staan al snel voor het Grand Hotel. Een statig oud hotel met allure. Ons welkomstdrankje is een glaasje champagne. Voor 650 euro kunnen we de kamer upgraden naar een kamer met balkon. Daar maken we geen gebruik van. De kamer valt een beetje tegen met een televisie die midden in de kamer staat. Dat zal wel Russisch zijn. We overwegen nog even om toch een andere kamer te pakken maar als het goed is slapen we hier alleen maar en daar hebben we geen balzaal voor nodig.
We pakken onze koffers uit en besluiten om aan de Nevski-Prospekt wat te gaan eten. Maar eenmaal buiten komt de regen met bakken uit de lucht. Dit kon niet uitblijven met het benauwde weer van vanmiddag. We besluiten om in de lobby-bar van het hotel iets te drinken en te eten en dan kunnen we straks altijd als het weer droog is nog altijd even naar buiten om de eerste witte nacht mee te gaan maken. In de lobby-bar hebben ze wel een erg vooruitstrevende menukaart, nl. een i-pad. We genieten heerlijk van ons drankje en zoutjes. Het voelt nog een beetje onwerkelijk maar we zijn echt in Rusland!
Het is nog klaarlicht buiten als we om half tien een stukje oplopen. De stad bruist tijdens de witte nachten. Veel mensen op straat, bandjes die optreden, kraampjes, verklede personen als varken, eettentjes die uitpuilen, steltlopers kortom allerlei vermaak. Het heeft een heel aparte sfeer. Wat ook opvalt is dat de trottoirs hier zo ontzettend breed zijn. Ik vind de vrouwen er erg ordinair uitzien, trouwens John ook… En veel mannen met plakplaatjes op de benen en armen. Maar ja daar hoef je tegenwoordig niet meer voor naar Sint-Petersburg. Om tien uur zitten we heerlijk buiten op een terras bij het hotel, de dag afsluitend met een glaasje wijn. De temperatuur is nog makkelijk 25 graden. Rond 23:00 uur wordt het wat donkerder volgens de ober, maar echt donker wordt het niet. De zon komt morgenvroeg al om 3:30 uur op. Dan slapen wij nog hoor!
SINT PETERSBURG
4 JULI 2016
We hebben niet goed geslapen in het te zachte bed en eigenlijk de hele nacht ruzie gehad met de te kleine eenpersoons dekbedden. Ze zijn te kort en te smal voor het bed. Om 7:15 uur loopt de ‘vakantiewekker’ af en staan we (ik) op. Om 8:15 uur zitten we aan het ontbijt. De ontbijtruimte is een prachtige zaal met gebrandschilderde ramen en glazen koepelplafond. Je kunt het niet opnoemen of het is er van champagne tot kaviaar. Heerlijk ontbeten en een klein rondje gelopen in het hotel op verkenningstocht. Als ik buiten mijn ochtendpeuk ga roken is het al benauwd en zo’n 23 graden en een regenachtige lucht. Hopelijk houden we het voor de middag droog als we de stadsrondrit gaan doen. Het is rustig op straat zeker in vergelijking met gisteravond. Sint-Petersburg is aan het werk op deze benauwde maandagochtend.
Om 9:50 uur maken we kennis met onze gids Michael, een man van zo’n 45 jaar, klein, gezet, met een baardje die sinds mei dit jaar weer in zijn geboortestad Sint-Petersburg woont, na 18 jaar gids te zijn geweest in Egypte. Onze chauffeur voor vandaag heeft een naam die je alleen hier kunt verwachten: Vladimir! We rijden langs verschillende gebouwen, de een nog groter en mooier dan de ander. De namen kun je eigenlijk niet onthouden en de gebouwen lijken op een gegeven moment ook veel op elkaar. Het is te veel om allemaal in ons geheugen op te slaan.
Onze eerste stop maken we op een plein waar het beroemde hotel Angleterre en Astoria aan ligt. Het hotel Astoria is vooral bekend vanwege het feit dat Hitler de eetzaal wilde gebruiken als feestlocatie als hij Leningrad (zoals het toen nog heette) tijdens de WO II had kunnen veroveren. Dat lukte hem niet ondanks een beleg van 900 dagen waar we de komende dagen de begraafplaats van zullen bezoeken van alle 1,2 miljoen inwoners die toen zijn omgekomen.
Aan het plein ligt ook de Isaak-kathedraal waar in die tijd heel moderne bouwtechnieken voor werden gebruikt. Zo zijn bijvoorbeeld alle beelden hol. Wat ook het geval is bij het standbeeld van Nicolaas I wat tegenover de kathedraal staat. Door de benen van het paard massief te maken en de rest van het beeld hol te maken kan het paard alleen op zijn achterste benen staan. Vrijdag zullen we de Isaak-kathedraal gaan bezichtigen en zal Michael meer uitleg geven. Vanuit het standbeeld heb je ook uitzicht op de Admiraliteit. De Admiraliteit stamt uit de tijd van tsaar Peter de Grote. De tsaar wilde een eigen Russische marine creëren om zo meer toegankelijkheid te krijgen tot zee. In de beginjaren deed de Admiraliteit vooral dienst als scheepswerf. Duizenden arbeiders werkten er aan de marineschepen. Het huidige gebouw van de Admiraliteit werd voltooid in 1806. De voorgevel van het grote gebouw is meer dan 400 meter lang. Sinds 1925 huisvest de Admiraliteit de School voor Scheepsbouwkunde. De vergulde spits van de Admiraliteit, die bekroond wordt door een windwijzer in de vorm van een fregat, steekt overal bovenuit.
Aan het plein ligt ook de blauwe brug, de breedste brug (97,3 m) van Sint-Petersburg omdat hier de koetsen met paarden overheen gingen en moesten kunnen keren. Aan het plein ligt ook het huidige parlementsgebouw, vroeger het paleis van Catharina. Het verhaal doet de ronde dat zij vertrok uit het paleis omdat ze elke morgen tegen het achterwerk van het paard keek waar haar grootvader Nicolaas I op zat. Haar verzoek om het standbeeld om te keren kreeg geen gehoor omdat dan het achterwerk van het paard richting de kathedraal zou staan en dat was godsdienstschennis. Bij de brug staat ook een ijkpaal tot hoever het water in die tijd kwam te staan. In 1824 werd een stand bereikt van meer dan 4 meter die de stad onder water zette. Nu wordt de waterstand van de Neva gereguleerd door de bouw van een dam die het waterpeil van de Finse Golf reguleert.
Via de Zeemanstraat waar veel zeelieden en het personeel wat bij de Admiraliteit werkten in die tijd woonden, rijden we naar de Sint Nicolaaskathedraal, de kathedraal van de zeelieden, waar zij trouwden en hun kinderen lieten dopen. De Russische overheid liet dit oogluikend toe in de tijd dat uiting geven aan je godsdienst niet werd toegestaan. Zoals bij veel kerken in Rusland bestaat ook deze kerk uit twee gebouwen. Een gebouw is de zgn. klokkentoren en het andere gebouw is de kerk. De Sint-Nicolaas in de lichtblauw met wit geschilderde barokke gevel en gouden torentjes ziet er schitterend uit ondanks dat de eerste regendruppeltjes vallen. We mogen ook binnen een kijkje nemen waar een dienst aan de gang is. Foto’s of filmen is helaas niet toegestaan. Een overdaad aan iconen zijn ons deel. Meteen valt op dat het een orthodoxe kerk is omdat ze het kruisteken andersom maken. Maken wij het kruisteken van boven naar beneden en van links naar rechts; zij maken het ook van boven naar beneden maar dan van rechts naar links. In de tijd van de revolutie werd dit kruisteken ook gebruikt om te kunnen achterhalen of iemand katholiek of orthodox was….ofwel of iemand mocht blijven leven of werd vermoord.
De namen van de verschillende gebouwen die we passeren en waar Michael bij elk gebouw wel een verhaal heeft beginnen ons een beetje te duizelen. Bij de Academie van Schone kunsten staan aan de waterkant twee enorme stenen Egyptische sfinxen uit de 14e eeuw voor Christus die in 1832 door Nicolaas I via Frankrijk werden aangekocht om in Sint-Petersburg aan de rivier de Neva te worden geplaatst. Helaas begint het harder te regenen.
We rijden verder en maken in de stromende regen een stop bij de beroemde Rostrazuilen, die je op veel ansichtkaarten van Sint-Petersburg ziet, gelegen op de Strelka voor het Scheepvaartmuseum. De rood bruin gekleurde Rostrazuilen werden gebouwd in 1810 om dienst te doen als vuurtoren. Ze zijn 32 meter hoog en versierd met scheepsboegen. De figuren aan de voet van de zuilen stellen de vier Russische rivieren voor: Neva, Wolga, Djnepr en Volchov. Van hieruit hebben we ook een mooi uitzicht op de Petrus-en Paulusvesting en het Winterpaleis ofwel Hermitage dat we morgen gaan bezoeken.
Maar voor nu rijden we eerst naar de Petrus-en Paulusvesting. Het is er enorm druk. Het begin van de bouw van deze vesting geldt als de officiële stichting van de stad Sint-Petersburg. Peter de Grote ontwierp zelf de plannen voor deze vesting, die Rusland in het noorden tegen de Zweden moest beschermen. Tijdens de bouw van slechts één jaar hebben honderden dwangarbeiders het loodje gelegd. Maar het fort is als verdedigingswerk nooit gebruikt. De oorlog was al gewonnen toen het fort klaar was. De tsaren besloten er hun politieke vijanden in op te sluiten.
De hoofdingang van de vesting wordt gevormd door twee totaal verschillende poorten. De Johannespoort is een sobere neo-renaissancistische poort. Daarachter ligt de Peterspoort, een indrukwekkende barokke poort met gebogen vleugels. De Nevapoort staat ook wel bekend als Doodspoort en komt uit op de Commandantspier, waar gevangenen die ter dood veroordeeld waren, door werden weggevoerd. Maar wij nemen de ingang bij het Arsenaalgebouw uit 1860, waar wapens en munitie werden opgeslagen. Nu staan er meer dan zeshonderd artilleriestukken en militaire voertuigen tentoongesteld. Op de binnenplaats zien we de Munt, waar (gedenk)munten werden geslagen en natuurlijk de Petrus en Pauluskathedraal. Michael waarschuwt ons nog even dat om klokslag 12:00 uur elke dag een kanonschot wordt gelost in het Narisjkin-bastion, een traditie die al bestaat sinds de 18e eeuw. Ondanks dat we gewaarschuwd zijn, schrikken we ons rot; wat een lawaai. De grootste attractie in het fort is de Petrus en Pauluskathedraal. Dit was de eerste stenen kerk van de stad, gebouwd tussen 1712 en 1733 naar een ontwerp van de Zwitserse architect Domenico Trezzini, in opdracht van Peter de Grote. De tsaar wilde breken met het traditionele uitzicht van de Russische kerken. Het is hierdoor een opvallend gebouw, want de typische uivormige koepels ontbreken. Het opvallendste element is de slanke, vergulde klokkentoren met de scherpe, hoge spits. De toren zou met zijn 122,5 meter nog steeds het hoogste gebouw van de stad zijn. De spits wordt bekroond door een drie meter grote engel die een kruis van zeven meter vasthoudt. In 1830 sloeg de bliksem in de toren. Over dat voorval doet een legende de ronde. De lijfeigene Tjoloesjkin zou met al zijn kracht de engel gered hebben. Als beloning kreeg hij een bokaal, waarmee hij in alle cafés van de stad gratis mocht drinken. Maar hij verloor de bokaal en liet ter vervanging een stempel in zijn hals zetten. Hier zou later het drinkgebaar van de Russen uit voorkomen: met twee vingers tegen de hals kloppen.
Ook het barokke interieur is atypisch voor een Russisch-orthodoxe kerk. Bijna alle heersers van het tsaristische Rusland liggen hier begraven, van Peter de Grote tot Nicolaas II. Die laatste werd er pas in 1998 herbegraven, nadat zijn stoffelijke resten uit Jekaterinen-burg op echtheid waren onderzocht. Jekaterinenburg was de plaats waar de laatste tsaar van Rusland in 1918 werd geëxecuteerd. Zijn moeder, tsarina Maria Fjodorovna, werd in 2006 in de Petrus en Pauluskathedraal herbegraven. Het is overweldigend mooi en indrukwekkend en voor mij lijken al die graven en namen op elkaar. Maar het belangrijkst is hier toch het graf van Peter de Grote waar altijd verse bloemen bij staan met al zijn onderscheidingstekens.
Hierna bezoeken we het Troebetskoj-bastion, tegen de westelijke muur van het fort. Dit was eind 19e, begin 20e eeuw een gevangenis voor staatsvijanden. De eerste gevangene hier was Peter de Grote’s eigen zoon, Alexei, die in 1718 ter dood werd gebracht wegens verraad. In deze gevangenis hebben onder meer Leon Trotski, de schrijver Dostojevski en de anarchist Pjotr Kropotkin vastgezeten. Sinds 1924 herbergt het gebouw een museum. We bezoeken enkele cellen en Michael vertelt honderduit over het leven van de politieke gevangenen. Zo hadden ze om toch met elkaar te kunnen communiceren een zgn. klik-alfabet. Voor de rest bestonden ze voor niemand meer, ze kregen bij binnenkomst een nummer en alleen de gendarmerie, de tsaar en een bewaker kenden hun bij naam. Vluchten vanuit deze vesting was onmogelijk. Ze kregen hoge strakke schoenen aan waarop ze nauwelijks konden lopen, laat staan hardlopen en een rode ruit op de achterkant van hun pak zodat ze makkelijk herkenbaar waren bij een vluchtpoging en konden worden neergeschoten.
Het is inmiddels al half twee en we rijden naar de Kerk van de Verlosser van het Bloed; ook hier krioelt het weer van de toeristen. Hier nemen we afscheid van onze chauffeur Vladimir. De rest van de dag leggen we te voet af. Onze gids vertelt dat tijdens de Witte Nachten in Sint Petersburg de stad overspoelt wordt door toeristen en dat je niet de illusie moet hebben om aan iemand op straat de weg te vragen. De kans dat je een toerist treft is 90%.
De Russisch-Orthodoxe Kerk van de Verlosser op het Bloed is gebouwd op de plaats waar tsaar Alexander II werd vermoord in 1881. Zijn opvolger, Alexander III, schreef een prijsvraag uit voor het ontwerpen van een passend gedenkteken. Het winnende ontwerp was van Alfred Parland en Ignati Malisjev. De kerk is met zijn kleurrijke verschijning en drukke decoratie één van de opvallendste gebouwen van Sint-Petersburg. Het staat in schril contrast met de neoklassieke en barokke bouwstijl in de omgeving. In het gebouw werden talloze verschillende materialen verwerkt. In het interieur zijn meer dan twintig verschillende soorten mineralen verwerkt. Op de klokkentoren staan 144 wapenschilden in mozaïek, die de verschillende regio’s van Rusland voorstellen, als symbool voor de rouw van alle Russen na de dood van hun tsaar. Na de Revolutie is de kerk geplunderd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ze ingezet als opslagplaats van levensmiddelen. Na een 20-jarige restauratie werd de kerk in 1998 weer heropend. Jammerlijk is hij vaak gesloten. Wij nemen genoegen met een rondje om de kerk.
Na een colaatje en een kleine rustpauze lopen we naar de opstapplaats voor een boottocht door de kanalen en over de Neva. Om 15:00 uur als we vertrekken vallen de eerste druppeltjes Druppeltjes worden druppels en daarna harde regen. Kortom na tien minuten zit iedereen op de boot binnen in een te kleine ruimte te balen en valt ons boottochtje letterlijk in het water. Om 16:00 uur zijn we weer terug bij de opstapplaats en moeten we eerst even schuilen. Michael wil nog twee uur met ons gaan rondlopen op de Nevski-Prospekt. Dat zien we niet meer zitten. We zijn door en door nat en moe van het geslenter. We lopen dan terug naar ons hotel. We spreken onze plannen voor morgen nog even door met Michael en ploffen heerlijk neer in de bar van het hotel. Onze eerste kennismaking met Sint-Petersburg zit erop en het smaakt naar meer; hopelijk met minder regen.
Als ik om 20:00 uur voor het eten nog even een sigaretje buiten ga roken, regent het gelukkig niet meer zo hard, het waait nog wel flink en de temperatuur is maar 17 graden. Het voelt gewoon koud en guur aan. We besluiten om in het hotel bij restaurant Asia te gaan eten. Het smaakt voortreffelijk. Om half elf zijn we weer op de kamer. Het is nog steeds licht buiten op de donkere regenwolken na. We zijn beiden moe. Zetten de wekker op half acht om morgen weer op tijd wakker te zijn voor een nieuwe dag in Sint-Petersburg.