Samarkand
RONDREIS OEZBEKISTAN
Samarkand is de meest indrukwekkende stad van Oezbekistan. Het behoort ook tot één van de oudste steden van het land. Hier bevinden zich vele indrukwekkende monumenten zoals het Registan, het Shah-i-Zinda, het Ulug Bek observatorium en het graf van de profeet Daniël. Het waren Timur Lenk en zijn kleinzoon Ulug Bek die de stad haar grote aanzien gaven nadat de stad door Dzenghis Khan grotendeels was verwoest. Het graf van Timur Lenk is nog altijd een bedevaartsoord waar vele Oezbeken komen bidden bij het graf van hun grote leider.
TASHKENT – SAMARKAND
22 OKTOBER 2012
Piep, piep, pieeeeep. Half zes…. opstaan. Koffers inpakken en om 6:15 uur ontbijten in de Pianobar. We hadden alles nog wel zo goed gisteravond afgesproken maar er staat geen ontbijtje klaar. Dan maar snel een kopje thee/koffie want onze chauffeur staat voor het hotel al te wachten om ons naar het station te brengen. We rijden vandaag nl. met de supersnelle trein van Tashkent naar Samarkand.
We worden afgezet bij het station en krijgen te horen welke richting we moeten oplopen met onze koffers. Door allerlei controles en de koffers door de security-check en dan staan we op het perron waar de trein al klaar staat. Om stipt 8:00 uur vertrekt de trein. We hebben VIP-plaatsen en als we de coupé binnenkomen staat er al snel een kopje koffie en thee, een sandwich en een cupcake voor ons klaar als ontbijt.
Met snelheden van maar liefst 220 km/uur arriveren we om 10:15 uur (2:15 minuten) in Samarkand. Er schijnt een heerlijk zonnetje…. alleen niemand die ons op komt halen. Dus regelen we zelf een taxi en voor 20.000 sums ($10) flink afgezet dus, worden we naar het Samarkand Plaza Hotel gebracht waar we de komende drie dagen zullen verblijven. We hebben hier de suite.
Het Samarkand Plaza Hotel is een aardig hotel maar het blijkt helemaal geen voorzieningen te hebben. Ondanks dat vermeld staat op internet en in hun brochure dat er twee restaurants, ontbijtzaal en een bar heeft, komen we al snel tot de ontdekking dat ze helemaal geen keuken hebben en dat alles via een nabij gelegen restaurant geregeld moet worden. De twee restaurants, ontbijtzaal en bar zijn allemaal één en dezelfde zaal. We nemen de proef op de som en vragen bij de receptie de lunchkaart. Er komt een papiertje uit een lade, de menukaart van een nabij gelegen restaurant, maar in het Oezbeeks…. Tja dat kunnen we niet lezen. Geen enkel probleem de man achter de receptie gaat het voor ons vertalen. Dat is geen succes want zijn Engels is erg slecht. John bestelt iets met pasta en ik neem een sandwich…. moet toch gaan lukken, Na zo’n drie kwartier hebben we ons eten en het smaakt best goed. Dan willen we ook nog graag iets te drinken bestellen. Koffie en thee lukt nog wel maar een colaatje… Er moet weer iemand op de fiets om bij een supermarkt een paar flesjes cola te gaan halen. We hebben in ieder geval geluncht. We zijn benieuwd wat dat vanavond gaat brengen omdat we het altijd fijn vinden om de eerste avond in het hotel te dineren. We ‘scoren’ nog even een registratiekaartje van het hotel voor onze verzameling. We wisselen voor de zekerheid weer wat geld. Van elke transactie krijg je een officieel document met een hoop stempels erop. We voelen ons weer even miljonair in sums, stapeltjes maken volgens ons systeem en dan kijken waar we die stapels biljetten allemaal weg(ver)stoppen.
Om 13:45 uur meldt Nina, een Oekraïense van zo’n 40 jaar, zich. Ze spreekt goed Engels met een heel leuk accent.
We rijden naar het Shah-I-Zinda Mausoleum, wat een groep mausolea is die gebouwd zijn rond de tombe van Kussam Ibn Abbas, de neef van de profeet Mohammed. Het zou Ibn Abbas zijn geweest die volgens de overlevering de islam naar Samarkand zou hebben gebracht. Hij zou aan het eind van de 7e eeuw zijn vermoord op de plek waar nu zijn tombe staat. De meeste van de oudste gebouwen op deze plek zijn in de 11e tot de 13e eeuw met de Mongoolse inval verdwenen. In plaats daarvan bouwde Timur in de 14e eeuw een reeks mausolea en moskeeën aan weerszijden van een smalle geplaveide passage.
De heuvels rond het Shah-I-Zinda Mausoleum zijn bezaaid met moslimgraven. Ook nu anno 2012 willen moslims nog zo dicht als mogelijk bij het mausoleum worden begraven. Shah-I-Zinda is de begraafplaats van koninklijke personen, vooral familie-leden van Timur, en edelen. Alle mausolea van het complex vormen samen een compositie. Elk van de mausolea is een rechthoekig gebouw met een koepel. De toegang tot het mausoleum wordt gemarkeerd door een portiek die rijk is versierd met majolica tegels en zoals gebruikelijk moest alles symmetrisch zijn.
Maar het belangrijkste mausoleum is voor de mensen het graf van de neef van de profeet Mohammed: Ibn Abbas. Shah-I-Zinda betekent in het Perzisch: ‘De Levende Koning’. Het complex is een belangrijk pelgrimsoord. Een bedevaart naar het graf van Ibn Abbas wordt gelijkgesteld met de hadj in Mekka. Als we bij het mausoleum van Ibn Abbas zijn, zien wij niets…. maar je moet je schoenen uitdoen en iedereen fluistert. Dus er zal wel iets zijn.
Het complex is ongelooflijk mooi en het is onmogelijk om alles in je op te nemen. Bij het ene mausoleum verbaas je je nog meer dan bij het andere. Ook binnen in de mausolea, enkele mag je van binnen bezoeken, is het een en al pracht en praal. Hierna rijden we naar het observatorium van Ulugh Beg, de kleinzoon van Timur. Tegenover het observatorium, wat er nog van over is, is een museum gewijd aan Ulugh Beg. Ulugh Beg was een heerser en astronoom uit Iran. Hij bouwde een sextant waarmee hij de positie van de zon, maan, planeten en duizenden sterren kon bepalen. Zijn politieke en administratieve optreden was niet zo geslaagd als zijn briljante wetenschappelijke prestaties. Hij verloor met sommige veldslagen grote delen van zijn rijk. Ulugh Beg werd vermoord door zijn eigen zoon en later herbegraven bij het graf van zijn grootvader Timur Lenk. Ter ere van zijn wetenschappelijk werk werd de Ulugh Beg krater op de maan naar hem vernoemd.
Rond 17:00 uur rijden we terug naar ons hotel. We gaan buiten in de tuin zitten en bestellen iets te drinken. Omdat de minibar in onze suite ook niet is gevuld bestellen we me maar meteen een voorraadje want alleen al het idee dat ze voor elk drankje op de fiets moeten springen en naar de supermarkt moeten gaan….. Nou het drankje is gelukt en ook onze voorraad voor in de minibar. Nu nog iets te knabbelen zoals wat pinda’s. Tja dat is te hoog gegrepen, maar de ober die ook receptionist is gaat het voor ons regelen. Een kwartiertje later hebben we een schaaltje met gedroogde abrikozen. Nu wacht ons nog de grootste uitdaging van de dag, namelijk het avondeten. Het bestellen lukt, we nemen alleen een hoofdgerecht en een nagerecht en vragen of ze wijn hebben. Ja dat hebben ze!!!! Na meer dan een uur te hebben gewacht op ons eten, komt er iemand ineens binnen rennen met een paar plastic tassen. Er moet eerst door de receptionist worden afgerekend met het restaurant die het eten levert want eerder worden de plastic tassen niet afgegeven. Eindelijk zitten we in een heel grote zaal met een paar tafels en wordt ons eten opgediend. Het was te verwachten, het vlees is ijskoud, de frietjes zijn ijskoud en de salade zijn ze vergeten. Dan vragen we of ze witte wijn hebben….. Nee, ze hebben alleen rode wijn. Als we vragen naar ons nagerecht krijgen we te horen dat het restaurant dat niet had. Tja reizen is je ook aanpassen aan de omstandigheden zoals ze zijn. We gaan naar onze kamer, drinken daar nog wat en gaan slapen. We zijn benieuwd hoe morgen het ontbijt zal zijn.
SAMARKAND
23 OKTOBER 2012
We staan om 7:00 uur op en gaan ontbijten. Als we de ontbijtzaal annex bar en restaurant binnenkomen horen we een echtpaar al mopperen tegen de bediening over het ontbijt omdat er bijna niets is en dat er ook niets wordt aangevuld. Voor ons is er nog genoeg, wat brood en kaas, kopje thee/koffie en we zijn al tevreden.
Om 9:00 uur vertrekken we samen met onze gids, Nina, naar het oude centrum. We starten met een bezoek aan het Gur Emir Mausoleum, wat in 1969 door de Unesco in gerestaureerd. Gur Emir betekent in het Perzisch graf van de koning. Het mausoleum is in de 15e eeuw gebouwd. In de crypte zijn de graftomben van Timur, Uligh Beg en andere Timuriden te bezichtigen. Via een binnenplaats bereiken we de crypte.
De wanden zijn gedeeltelijk van papier-maché en in blauwe en goudtinten geverfd. Het is overweldigend mooi. In het midden van de ruimte staan zeven marmeren graftombes en één graftombe is van groene jade. Ooit het grootste stuk jade ter wereld met een lengte van 1,80m. Ulugh Beg bracht dit mee op een van zijn reizen naar Mongolië in 1425 om de graftombe van zijn grootvader Timur mee te bedekken. Timur ligt zoals hij graag wilde aan de voeten van zijn spiritueel adviseur. Timur raadpleegde hem altijd voor het juiste tijdstip van zijn veldslagen. Meer dan 1000 keer had hij een juist advies en won Timur de veldslag. Timur stierf aan een longontsteking op 69-jarige leeftijd tijdens een veldtocht naar China op 18 februari 1405. Als we het complex verlaten schittert de azuurblauwe koepel, met een doorsnede van maar liefst 15 m en een hoogte van 12,5m, waaronder het graf van Timur ligt, te schitteren in de zon.
Dan lopen we naar misschien wel het mooiste plein van heel Oezbekistan, het Registanplein. Het plein biedt een ongelooflijk prachtige verzameling Centraal-Aziatische architectuur van tussen de 15e en 17e eeuw. Letterlijk betekent Registan ‘plein bedekt met zand’. Het centrale plein in vele andere plaatsen in Centraal Azië heet eveneens Registan maar het Registanplein in Samarkand is het meest beroemd. Timur Lenk ontwierp dit plein in de 14 eeuw en zijn opvolgers verfraaiden het telkens weer. Het was vroeger een forum waar de gelovigen kwamen bidden en waar herauten namens de Emir belangrijke gebeurtenissen aan het volk verkondigden. We zien het al helemaal voor ons, zand op de grond, karavanen die hier langs kwamen.
Er staan drie imposante gebouwen aan het plein. Aan de linkerkant de Medressa van Ulugh Beg, aan de rechterkant de Shir Dor Medressa en de Medressa waar je recht tegen aankijkt is de Tilla Kari Medressa. Het oudste gebouw aan dit plein is de Ulugh Beg Medressa, gebouwd door de kleinzoon van Timur, Ulugh Beg. In tegenstelling tot de andere Medressa’s werden bij deze Medressa hoofdzakelijk blauwe kleuren gebruikt. Alles op dit plein is indrukwekkend en groot. Het voorportaal van de Medressa van Ulugh Beg alleen al, is al 35 m breed en 70 m hoog. De zuilen aan beide kanten zijn maar liefst 35m hoog. We gaan de Medressa binnen door het voorportaal. Er is een grote binnenplaats waar de studenten en de mullahs (leraren) verbleven in kleine cellen. Het is wel jammer want nu is het een circus van souvenirshops. Volgens onze gids Nina is dat om het een beetje levendig te houden…. Voor mij had dat niet gehoeven hoor. Dan bezoeken we de Tilla Kari Medressa, die als laatste is gebouwd tussen 1646 en 1660. Het voorportaal is “ietsje hoger” (5 m) dan de Ulugh Beg Medressa en hier werden naast blauw ook groene en gele kleuren toegepast. Het is de enige Medressa op het plein die een moskee heeft en twee minaretten aan beide kanten zodat de muezzin tot gebed kon oproepen Op de binnenplaats worden de studentencellen ook voor souvenirshops gebruikt; minder interessant. Veel interessanter is de moskee bij deze Koranschool. Tilla Kari betekent letterlijk: bedekt met goud. Dat is zeker van toepassing in de moskee. Bij de restauratie door de Unesco zijn er vele kilo’s bladgoud gebruikt om de moskee in zijn oude glorie te herstellen. Adembenemend mooi! De laatste Koranschool op het plein is de Shir Dor wat letterlijk betekend ‘versierd met tijgers’. Deze Medressa werd gebouwd tegenover die van Ulugh Beg en om symmetrie te bereiken werden de hoofdlijnen van de Ulugh Beg gereproduceerd. Ook hier op de binnenplaats veel souvenirshops waar voorheen de studentencellen waren. Vooral aan het eind van de middag met wat zachter zonlicht lijkt het wel of er een gouden gloed over de Koranscholen ligt.
Het is al rond 13:00 uur en samen met Nina nemen we een taxi naar een lokaal restaurant ergens in een ‘achterafstraatje’ om het nationale gerecht plov te gaan eten. Volgens Nina is dit het beste ‘plov-restaurant’ in Samarkand. Het restaurant heeft meer een ‘keuken-look’ als restaurant maar het is ontzettend druk. We zien in de keuken enorme grote wokpannen waar de plov in wordt klaargemaakt. Wij kiezen voor de traditionele variant: rijst, ui, gele wortel, vlees en kwarteleitjes en als echte Oezbeken vergezeld met een kommetje groene thee. Aan andere tafeltjes wordt al flink wodka gedronken. Eerst krijgen we het ronde Oezbeekse brood met een yoghurtsausje en dan komt een groot bord met dampende plov. Het smaakt heerlijk en met zijn drieën krijgen we het niet op. Na een aantal happen is je hongergevoel verdwenen en wordt het verder plov eten een niet te onderschatten operatie. Althans voor ons. Een echte Oezbeekse (Nina) draait er haar hand niet voor om; om dit gerecht zelfs als ontbijt te eten. Bij de ingang van het restaurant, is achter een glazen scherm wat de keuken afschermt van het restaurant een kleine opening waar je kunt afrekenen. Ik denk dat we wel een pakketje van zo’n vijf cm aan sums afrekenen. Het vrouwtje achter de kassa stopt de biljetten in een telmachine…..tiktiktiktik en het bedrag klopt.
Na onze heerlijke lunch nemen we de taxi en rijden naar het Registanplein; vanwaar we naar de Bibi Khanym Moskee wandelen. Vanaf de straat kunnen we de imposante ruïnes al zien liggen. Bibi Khanym was een van de vrouwen van Timur, zijn oudste vrouw en een Chinese prinses. Voor Timur gold: groot, groter, grootst. Maar liefst 95 olifanten uit India werden ingezet om de ladingen marmer aan te voeren die werden gebruikt voor de bestrating van de binnenplaats van de moskee. De binnenplaats had een afmeting van 167 bij 109 Het is één van de weinige moskeeën die vernoemd zijn naar een vrouw! Blijkbaar had Bibi wel heel veel indruk gemaakt op Timur. Tegenover de Bibi Khanym Moskee staat haar mausoleum.
Als laatste bezoeken we vandaag de Chorzu Bazaar, die naast de moskee van Bibi ligt. Omdat het al laat op de middag is is het niet meer zo’n drukte, maar voor ons is er nog genoeg te zien. Chorzu betekent vier wegen. Veel verkopers zijn moe van de lange dag en zitten of liggen te slapen bij hun noten, kruiden , of groente.
Om 17:30 uur rijden we weer naar het hotel. Het was weer zo’n dag om in te lijsten, maar deze krijgt zeker een gouden randje! We nemen afscheid van Nina, die ons de afgelopen dagen met veel enthousiasme heeft rondgeleid in Samarkand.
In het hotel drinken we wat, de receptionist/ober heeft deze keer niets aan het toeval overgelaten en zijn drankvoorraad vooraf ingekocht. We zijn allebei te moe om nog de stad in te gaan om iets te gaan eten. We bestellen bij de receptie sandwiches met kip en kaas; daar kan niets mee verkeerd gaan en gaan naar onze kamer waar we ons eigen restaurantje creëren. We hebben zelf voor wat zoutjes gezorgd en genieten op onze manier van de rust en stilte onder het genot van een glaasje wijn.